Sinds 2007 geldt de Pensioenwet. Juridische documenten en stukken moeten daaraan voldoen. Dit evenals interne procedures bij de werkgever. Individuele waardeoverdracht kan de nieuwe werkgever geld gaan kosten. Veelal is formeel juridische aanpassing van documenten een aanleiding om de zaak ook inhoudelijk en beleidsmatig te bekijken.

Vaak vormt een pakketvergelijking en -waardering een eerste stap naar wijziging van de pensioenregeling evt. inclusief de financiering ervan. Keuze van de (actuariële) parameters bepaalt in belangrijke mate de uitkomst van vergelijking op individueel niveau. Welke pensioendoelstellingen zijn trouwens vooraf gedefinieerd? De juridische vraag wie is überhaupt juridisch bevoegd is tot wijziging van een pensioenregeling, wordt ten gevolge van enthousiasme voor de nieuw voorgestelde regeling nog wel eens over het hoofd gezien.

Behoud van liquiditeit binnen de onderneming is, met inachtneming van de risico's, op zich een goede grond om pensioen, geheel of gedeeltelijk, in eigen beheer op te bouwen. Met enige regelmaat wijzigt de wetgever desbetreffende fiscale spelregels. Ook de Hoge Raad doet geregeld uitspraak over de wijze waarop in eigen beheer ten behoeve van pensioen fiscaal gereserveerd mag worden. Hoge dotaties aan de reserve in de wetenschap dat in het volgende boekjaar een bevriezing of zelfs afname van de pensioenverplichting aan de orde is, biedt voldoende stof tot reflectie. Periodieke toetsing van de civielrechtelijke pensioentoezegging (“pensioenovereenkomst”) is vaak meer dan wenselijk. Er mag geen discrepantie bestaan tussen toezegging, fiscaliteit en/of reservering.

Soms is er aanleiding en/of zijn er rechtsgronden om te bepleiten dat een pensioenfonds aan bijv. een nabestaande, na aanvankelijke afwijzing, alsnog extra reglementair partnerpensioen toekent. Bijv. omdat brieven of opgaven van een fonds onduidelijk of fout zijn.

Een collectieve verzekeringsovereenkomst ter waarborging van de toegezegde pensioenaanspraken loopt normaliter na vijf of tien jaar af. Op zich wijzigt de pensioenregeling hierdoor niet, behoudens de situatie dat de keuze voor een bepaalde pensioenuitvoerder deel van de pensioenovereenkomst uitmaakt. Verzekeraars hebben er dus belang bij dat hun maatschappij met naam en toenaam in het pensioenreglement genoemd wordt. Voor een werkgever kan zulks echter een wezenlijke beperking van zijn onderhandelingsvrijheid betekenen. Ook bijv. het vooraf bedingen van het recht op collectieve waardeoverdracht is dan van wezenlijk belang. En wat gebeurt er bij een evt. overstap naar een andere verzekeraar met de toegekende rentestandskorting?

Werkgever gaat failliet. De pensioenverzekeraar is maatschappelijk gezien nalatig geweest ten aanzien van de premie-incasso. Bovendien zijn werknemers niet tijdig over de betalingsachterstand geïnformeerd. Indien een beschikbaar gestelde pensioenpremie, te beleggen in een of meer aandelenfondsen, niet of niet tijdig naar de pensioenuitvoerder is afgestort, ontstaat tevens rendementsverlies. Curator acht verhaal op de boedel niet aan de orde nu de verzekeraar niet tijdig premienota's heeft verstrekt. Belanghebbenden twisten niet alleen over de aansprakelijkheid, maar ook over de omvang van de schade.

Het ene bedrijf neemt om bedrijfsstrategische redenen de aandelen in een andere vennootschap over. De overnemende partij heeft zijn pensioentoezegging bij het "eigen" pensioenfonds ondergebracht. Het overgenomen bedrijf kent een rechtstreeks verzekerde pensioenregeling. De medewerkers van het overgenomen bedrijf moeten, indien en voor zover mogelijk, onder de arbeidsvoorwaarden (w.o. pensioen) binnen het concern worden gebracht, aldus de op zich legitieme doelstelling van de overnemende partij. Juridisch echter kan zo'n casus (op termijn) een valkuil worden. Open kaart met sociale partners spelen in combinatie met deugdelijke juridische vastlegging van actuariële principes en rekenkundige oplossingen kan plezierig en efficiënt werken.

Ook pensioen dat ten behoeve van een directeur/grootaandeelhouder in eigen beheer wordt opgebouwd, moet volgens de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding in beginsel bij echtscheiding of scheiding van tafel en bed worden verevend. Een en ander met inachtneming van de huwelijkse voorwaarden en van de pensioenovereenkomst. Evt. kan / moet er door de DGA worden afgestort.

Er moet altijd een "drie-eenheid" tussen beoogd pensioen, -verzekering / financiering en -overeenkomst bestaan. Te vaak blijkt zulks niet het geval te zijn. Bij onderzoek komen dan discrepantie tussen de bedoeling van partijen (pensioentoezegging), de waarborging van de pensioentoezegging (pensioenverzekering / financiering) en de juridische vastlegging van de pensioenovereenkomst aan bet licht.

Een MKB-bedrijf, zonder OR of CAO, wil zijn pensioenregeling moderniseren. Dan is voor wijziging toestemming van de individuele werknemers en hun partners vereist. Een aantal werknemers heeft wel voor akkoord getekend, maar evenwel op voorwaarde dat onder het oude reglement opgebouwde en nog op te bouwen aanspraken behouden blijven. Werkgever, assurantie-tussenpersoon en pensioenverzekeraar hebben bij implementatie van de nieuwe pensioenregeling niet, althans onvoldoende, met dit voorbehoud rekening gehouden. Twee jaar na inwerkingtreding van de nieuwe pensioenregeling overlijdt een werknemer die zo'n voorbehoud had gemaakt...

Holding met diverse overgenomen bedrijven wenst harmonisatie van pensioenregelingen. Gedeeltelijk kan soms een beroep op de nieuwe "Vrijstellingsregeling Wet betreffende verplichte deelneming in een bedrijfspensioenfonds" worden gedaan.

Pensioenverzekeraar huurt met het oog op bevordering van rechtszekerheid expertise in om contract-beheerders van collectieve pensioenverzekeringen te trainen om de kleine lettertjes in pensioenreglementen te lezen en correct uit te voeren. Pensioenreglement en andere juridische documenten dicteren de verzekeringspraktijk en niet vice versa.

Bedrijf wil ander bedrijf overnemen. Het overnemende bedrijf moet de wijze van overname (bedrijfs-, aandelen en juridische fusie) vaststellen. Immers, de wijze van overname bepaalt mede de vraag of de "oude" pensioenregeling al dan niet gerespecteerd moet blijven (art. 662 e.v. Boek 7 BW). En: hoever reiken de bevoegdheden van de werkgever om het pensioenreglement te wijzigen? Soms ver genoeg.

Soms lijkt een pensioenuitvoerder er zo'n potje van te maken, dat bij werkgever en ondernemingsraad gerede twijfels zijn gerezen t.a.v. de uitvoering van de pensioenregeling. Dit heeft tot een boekenonderzoek bij de pensioenverzekeraar geleid.

Pensioenfondsen beheren grote sommen pensioengeld. Fondsen moeten procesmatig goed worden bestuurd. De Pensioenwet eist immers “good governance”. Bij visitatie blijkt nog wel eens dat er veelal met kleine, praktische verbeteringen relatief grote resultaten kunnen worden bereikt. Procesmatig goed genomen besluiten leveren vaak ook inhoudelijk goede besluiten op.